မေတ္တာဆိုသည်မှာ ဒေါသကို ပယ်နှုတ်သောမေတ္တာ တရားကိုပိုင်ဆိုင်သူ- အရာရာတိုင်း၊ လူအားလုံး လောကသတ္တဝါအားလုံးအပေါ် အတိုင်း အဆမဲ့၊ အပိုင်းအခြားမဲ့၊ ခွဲခြားမှုကင်းစွာ ချစ်မြတ် နိုးတတ်သူ- မေတ္တာရှင်တို့နှင့် သက်ဆိုင်သော ခံစားချက် အတွေ့အကြုံများ ဖြစ်သည်။ ကိုယ်၊နှုတ်အမူအရာ ထိန်းသိမ်းနိုင်သောသူ၊ ဖြူစင်သူ လူကောင်းဖြစ်လာစေရန် မေတ္တာစိတ်ဖြင့်လေ့ကျင့် သွားရမည်။လူသားတို့ အနေဖြင့် စိတ်နှလုံးဖြူစင် ရိုးသား ဖြောင့်မတ်သူ ဖြစ်လာစေရန် မေတ္တာ ဓမ္မ ကို ကျကျနန လေ့လာဆည်းပူးပြီး ဓမ္မ အတိုင်း တသက်တာလုံး အချိန်မလပ် ကျင့်ကြံအားထုတ် သွားသင့်ပါသည်၊၊ လောကသတ္တဝါအားလုံးတို့၏ ကောင်းကျိုးစီးပွား ဖြစ်ရန် အားထုတ် ခြင်း၊ မိမိရပ်ရွာ၊ ဆွေမျိုးမိတ်သင်္ဂဟ လူအားလုံး တို့၏ ကောင်းကျိုးစီးပွား ဖြစ်ရန် အား ထုတ်ခြင်း၊ ကိုယ်တိုင်၏ ကောင်းကျိုးစီးပွား ဖြစ်အောင် အားထုတ်ခြင်း၊ မိမိကိုယ်တိုင် ကိုယ်ကျင့်တရား၊ တတ်သိပညာ နှင့် ပြည့်စုံရန် အားထုတ်ခြင်း တို့ကို အခါမလပ် ကြိုးကုတ် လုပ်ကိုင်သင့်ပါသည်၊၊ ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင် သည် ဘီစီ ၅၈၈ မှစပြီး (၄၅) နှစ်တာကာလပတ်လုံးအချိန်မလပ် မေတ္တာတရားကို ဟောကြားဖြန့်ဝေခဲ့သည်။
အချစ်ဆိုသည်မှာ လူသားများ၏ ခံစားမှုများ၊ နှစ်သက်မှုနှင့် လိင်ပိုင်ဆိုင်ရာ ဆွဲဆောင်မှုတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော အတွေ့အကြုံများ ဖြစ်သည်။ အချစ် ဆိုသည့် စကားလုံးသည် အမျိုးမျိုးသော ခံစားချက်များ၊ အခြေအနေများ၊ သဘောထားများ၊ တူညီသော တစ်စုံတစ်ခု အချင်းချင်းကြား ပျော်ရွှင်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသော အရာများ ဖြစ်နိုင်သည်။ အဓိပ္ပါယ်ဖော်ကျူးမှု အမျိုးမျိုးဖြစ်ပေါ်စေသော၊ အမျိုးမျိုးသော စိတ်ခံစားမှု ဖြစ်ပေါ်ပေါင်းစည်းလာသော၊ ဖော်ပြရန် ခက်ခဲသော အချစ်ဖြစ်ပေါ်စေလာစေသော အဖြစ်အပျက်များ၊ စသည်တို့သည် အခြားစိတ်ခံစားမှု အခြေအနေများနှင့် အလွန်ကွာခြားနေနိုင်သည်။ အချစ်ကို ပုံဖော်ပြသရာတွင် အသည်းနှလုံးပုံနှင့် ပြသလေ့ ရှိသည်။ အချစ် နှင့်တွေ့သောအခါ နှလုံးခုန်မြန်လာသည့်အတွက်ဖြစ်သည်။
